20.09.2013, 05:24

12 Eylül’e bir kala

Her yıl bir kere okuyup da hala çok sevdiğiniz, her okuma da hem üslubu hem tematik kapsayıcılığıyla sizi ilk okumanızdaki kadar saran bir eser var mıdır?

Sizi bilmem. Ancak benim için her okumada “şunu ben niye yazamadım?” sorusunu sorduran bir kısa roman var.

George Orwell’in Hayvan Çiftliği’ni her yıl 11 Eylül tarihinde bir kere daha okumak ve her okumada kıskandıran bir öngörüyü görmek bana karmaşık duygular yaşatır. Hazzı ve ıstırabı eş zamanlı olarak yaşatan bir tecrübe olur her okuma ayinim.

Özetlenmesi zor olan eserde Bay Jones, çiftliğindeki hayvanları ihmal etmekte ve onların ürettiklerini de har vurup harman savurmaktadır. İhtiyar Major adında popüler bir domuzun ortaya attığı devrim projesi diğer hayvanlara ilham olur ve o rüya konuşmasını anlattıktan sonra İhtiyar Major ölür. Ancak hayvanlar Kartopu ve arkadaşlarının önderliğinde devrimi başlatırlar ve Bay Jones’u ve karısını çiftlikten atarlar. Artık çiftlik, “Hayvan Çiftliği” diye anılacaktır. Domuzların iktidarı başlar ve hayvanların asıl sınavı da o zaman başlar.

1917 Bolşevik Devrimi ve sonrasındaki gelişmeleri fabl tarzında anlatan eser, yüksek ideallerin nasıl zamanla toplumdan destek alarak, topluma zulmetme mekanizmasına dönüştüğünü anlatır.

Önce Çiftliğin kimliği belirlenir, sonra da kuralları. Aslında her ikisi de, insan olan Bay Jones’a benzememek üzerine kuruludur. Yani, Hayvan Çiftliği aslında Bay Jones’ın temsil ettiği her şeyin tam tersi olmak demektir. Yani tam bir antitezdir. Bütün kimliği anti-Jones olmak üzerine kurulunca, aslında Çiftliğin kimliği Jones üzerinden tanımlanmış olur.

Çiftlik idaresini ele alan domuzlar kısa zamanda Jones’un yaşadığı yerin, yediklerinin, içtiklerinin, yaptıklarının çok da fena olmadığını keşfederler. Çiftlikteki diğer hayvanların gözlerin önünde, daha önce sakladıkları ve yasak olan şeyleri alenen de yapmaya başlarlar. Hatta yaptıkları şeyleri aslında Çiftlikteki diğer hayvanlar için yaptıklarına, artık mankurtlaşmış diğer hayvanları ikna ederler. İkna olmayanları da korkuyla sustururlar. Korku propagandasının en önemli mekanizması da artık.

Ne de olsa, “Bütün hayvanlar eşittir. Fakat bazı hayvanlar ötekilerden daha fazla eşittir.”

Başlangıçta Troçki’yi temsil eden Kartopu hayvanlara okumayı öğretir, bir değirmen yapılması taraftarıdır. Artık iktidardaki Domuzlar arasında pasta payı kapma yarışı başlamıştır. Napolyon değirmene önce karşı çıkar, Kartopu'nu çiftlikten kovdurduktan sonra ise değirmenin yapımını ister. Kartopu gitmiştir ancak, propaganda devam başlar ve Çiftlikte olan her kötü olaydan Kartopu sorumludur artık!

Yeni lider Napolyon, köpekleri eğitir ve bir polis gücü haline getirir, Kartopu'nu çiftlikten kovar, insanlarınkinden daha baskıcı bir yönetim kurar. Hala birazcık direnme gücü olan hayvanlara karşı yapılan korku propagandası her zaman “Yoksa Bay Jones’un geri gelmesini mi istiyorsunuz?” olur. Hayvanlar artık hangisinin daha iyi olduğunu bile anlamadan Bay Jones’un kendi başına bri korku remizi olarak kabul eder, içselleştirir.

Bir gün domuzlar insanlara Çiftlikte davet verirler. Diğer hayvanlar epey bir süre izlerler. Gerekçeler gerçeklerin yerini almıştır…

Ancak bıçak kemiğe dayanır ve son bir gayretle Çiftlik sakinleri insanların yaptığı her şeyi insanların ötesinde bir şevkle yapmayı adet edinen hayvanları insanlarla beraber kovalar kaçırırlar.

Domuzlarla insanlar birbirine karışarak kaçmaya başlarlar. Kitabın son satırlarında şöyle bir ifade geçer: “Hayvanlar bir insanlara baktılar bir kaçan hayvanlara (domuzlara). Bir hayvanlara baktılar bir insanlara. Ancak hangisinin hangisi olduğunu anlamak imkânsız hale gelmişti.”

İşte ben Eylül aylarını, bundan dolayı sevmiyorum.
Sadece 1980 yılından beri değil, Mehmet Rauf’un Eylül (1946) romanından beri.
Eylül’deki yasak aşk birilerine geçici mutluluklar yaşattı belki.
Lakin romandaki son gece konakta yangın çıkar. Herkesi bir telaş ve korku alıp götürür. Canlarını zor kurtarırlar. Suat ortalıklarda yoktur. Süreyya alevlerin içine doğru “Suat!” diye ilerlemektedir. Ama ötesine cesaret edemez. Necip, bir haykırışla içeriye fırlar. Her ikisi de çöken tavanın altında can verirler.

Ve bana öyle geliyor ki, Amerikan hafızasındaki 11 Eylül etkisi, Türkiye’de 12 Eylül olarak tecelli etti ve edecek.

#Eylül #e #bir #kala

Yazarın Önceki Makalesi Yazarın Sonraki Makalesi

HİÇ BİR ŞEY İÇİN GEÇ DEĞİLDİR...

02 Nisan 2012

Ezberinizi bozduk kusura bakmayın!

02 Ekim 2013

açık

Takımlar	O	P
1. Galatasaray	36	99
2. Fenerbahçe	36	93
3. Trabzonspor	37	64
4. Başakşehir	37	58
5. Beşiktaş	37	56
6. Kasımpasa	37	53
7. Alanyaspor	37	51
8. Sivasspor	37	51
9. Rizespor	37	50
10. Antalyaspor	37	48
11. A.Demirspor	37	44
12. Samsunspor	37	43
13. Kayserispor	37	42
14. Konyaspor	37	41
15. Gaziantep FK	37	41
16. Ankaragücü	37	40
17. Hatayspor	37	38
18. Karagümrük	37	37
19. Pendikspor	37	37
20. İstanbulspor	37	16

Takımlar	O	P
1. Eyüpspor	34	75
2. Göztepe	34	70
3. Sakaryaspor	34	60
4. Bodrumspor	34	57
5. Ahlatçı Çorum FK	34	56
6. Kocaelispor	34	55
7. Boluspor	34	53
8. Gençlerbirliği	34	51
9. Bandırmaspor	34	50
10. Erzurumspor	34	44
11. Ümraniye	34	43
12. Manisa FK	34	40
13. Keçiörengücü	34	40
14. Adanaspor	34	39
15. Şanlıurfaspor	34	38
16. Tuzlaspor	34	38
17. Altay	34	10
18. Giresunspor	34	7

Takımlar	O	P
1. M.City	37	88
2. Arsenal	37	86
3. Liverpool	37	79
4. Aston Villa	37	68
5. Tottenham	37	63
6. Chelsea	37	60
7. Newcastle	37	57
8. M. United	37	57
9. West Ham United	37	52
10. Brighton	37	48
11. Bournemouth	37	48
12. Crystal Palace	37	46
13. Wolves	37	46
14. Fulham	37	44
15. Everton	37	40
16. Brentford	37	39
17. Nottingham Forest	37	29
18. Luton Town	37	26
19. Burnley	37	24
20. Sheffield United	37	16

Takımlar	O	P
1. Real Madrid	36	93
2. Barcelona	36	79
3. Girona	36	75
4. Atletico Madrid	36	73
5. Athletic Bilbao	36	62
6. Real Sociedad	36	57
7. Real Betis	36	56
8. Villarreal	36	51
9. Valencia	36	48
10. Deportivo Alaves	37	45
11. Getafe	37	43
12. Sevilla	36	41
13. Osasuna	36	41
14. Las Palmas	36	38
15. Rayo Vallecano	36	38
16. Celta Vigo	36	37
17. Mallorca	36	36
18. Cadiz	36	32
19. Granada	36	21
20. Almeria	36	17