16.11.2014, 20:11

“Dersim” ahlaksızlığını tarih ibretle kaydedecek

 Tunceli’de dönemin PKK’sı, devletin milletin ve Tunceli halkının büyük bir bölümünü oluşturan uysal, sakin, devlete saygılı ve ülkeye bağlı aşiretlerinin başına beladırlar. Erzincan ve Elazığ’ın köylüleri Tunceli’den civar köylere saldıran ve talan eden aşiretlerin şirretliğinden bıkmış ve bezmişlerdir. Bu şirretlik takriben 100 seneden buyana devam etmektedir. Tunceli coğrafyasının sağladığı avantajı kullanan soyguncu aşiretler, devletin nizamı sağlamak üzere düzenlediği askerî hareketlerden defalarca kaçarak askerî önlemleri etkisiz hale getirmişlerdir. Bu aşiretler, Birinci Dünya Savaşı’nda Türk Ordusunu, Rus Ordusu ile anlaşarak arkadan vurmuşlardır. Bu aşiretlerin derdi ne Zazalık ne Kürtlüktür. Soyut bir politik ülküyü temsil etmekten uzak, çapulculuk ile yaşayan kesimden bahsetmekteyiz.
Bu düşmanla iş birliği yapanların yanında İstiklal Harbi’nin başında Mustafa Kemal Paşa’ya göğüslerini siper eden aşiretler de vardır, onların vatanperver liderleri de. Onların çocukları aramızda yaşıyor. (Evimin olduğu caddede bir dükkan var. Dükkanın sahibi Tunceli Nazimiyeli. Her görüşünde sokağa fırlar,  “Allah razı olsun hocam dün akşam seni dinledik. İçimize su serptin. Bölücülerin canına okudun” der. Ya da ben Tunceli’ye gidince kahvehanede etrafımda toplanıp ,Türkiye’nin ve Türk Milliyetçiliğinin sorunlarını tartışırlar. Sonra ellerinde Kaleşnikofları ile dağlara korucu olarak görev yaptıkları yerlere giderler.)
Bu azgın aşiretler Türkiye Cumhuriyeti yönetiminin de aynı Osmanlı Ordusu gibi bir iki kere gelip sonra bıkacağını, Tunceli ve çevresini kendi azgınlıklarına terk edeceklerini düşünürler. Ankara, bölgeye bir çok nasihat heyeti yollar. Kendilerine defaatle uslanmaları için nasihat edilir. Dinlemezler. Bu arada devlet Tunceli ve çevresinde aşiret yapısını dağıtmak, ekonomik gelişmeyi sağlamak amacı ile hukuki düzenlemeler üzerinde çalışır. Nihayet  “Nasihat ile uslanmayanı etmeli tekdir, tekdir ile uslanmayanın hakkı kötektir”  ata sözünde olduğu gibi 1937’de hakkı kötek olan aşiretler gereken dersi almışlardır.   
 İsyan için ilk toplantı Seyit Rıza ve Demenan Aşireti reisi Cebrail’in önderliğinde Haydaran Aşireti bölgesinde Kürpik’te yapılmıştır. Toplantıya Abbasuşağı, Yusufan, Demenan, Haydaran, Kureyşan ve Bahtiyar Aşireti reisleri katılmıştır. Toplantıda Cebrail;  “Mektep, nahiye bizim nemize? Bunları ortadan kaldırmalıyız. Hepsini yakmalıyız”  derken, isyanın gerçek motifini ortaya koymaktadır. Toplantıya katılan aşiretler hükümete bir ültimatom vererek, 1) Karakol yapılmamasını, 2) köprü inşa edilmemesini, 3) yeni nahiye ve kaza merkezleri ihdas edilmemesini, 4) silahların toplanmamasını ve 5) pazarlık usulü vergi alınmasını istemişlerdir.
Asi aşiretlerin sayıları az olmakla beraber bu aşiretler, büyük aşiretlerdir. Bundan dolayı isyana destek verenlerin sayısı 25-30 bin arasındadır. Bu da Tunceli nüfusunun % 30’unu oluşturmaktadır. İsyancı aşiretler bu ultimatomdan sonra 21 Mart 1937 Nevruz gecesinde basma kararı almışlardır. Anılan gece Demenan ve Haydaranlılar aşiretlerinden bir grup asi, Demenan Aşireti reisi Cebrail’in oğlu Keko’nun önderliğinde Pah bucağı ve Kahmut’u birbirine bağlayan Harç Deresi üzerindeki tahta köprüyü atmış ve Pah Karakolu’nu basmışlardır. Artık 1937 isyanı başlamıştır.
İsyancılar 25 Mart’ta Kahmut-Pah telefon hattını kesmiş ve Seyit Rıza’nın aşireti ise Hozat’ın Sin Köyündeki karakolu basarak cephaneliği yağmalamıştır. Bu baskınlardan sonra Seyit Rıza yönetiminde 2 Nisan ve 4 Nisan’da toplantı yapan asilerin saldırıları bu toplantılardan sonra artmıştır. Ankara ise olayları yakından izlemekte, istihbarat toplamakta ve askeri hazırlıklarını yapmaktadır. İsyancı aşiretler ise diğer aşiretleri yanlarına çekmek için başarısız çalışmalar yapmışlardır. Nisan ayı böyle geçmiştir.
1 Mayıs’ta Genelkurmay Başkanlığı, savunmada olan birliklerin saldırıya geçerek isyanı bastırmasını istemiştir. 3 Mayıs 1937’de Türk Hava Kuvvetleri’nin Keçiseken Köyünde toplantı halinde bulunan isyancı aşiretlerin reislerini bombalaması ile Türk Ordusu’nun isyan bastırma harekatı başlamıştır. Böylece 1860’dan bu yana Tunceli bölgesine yapılan 12. askeri harekat başlamıştır.
Kısa zamanda gerileyen, isyancılara yönelik büyük etkisi olan bir askeri operasyon, 6 Haziran 1937’de Sabiha Gökçen’in S. Rıza’nın evini, uçakla yaptığı saldırı sonunda bombalamasıdır. Haziran 1937 içinde asilerin gücü büyük ölçüde kırılmış, Kutu Deresi, Kırmızı Dere Sultan Baba Dağı’na sığınan asiler etrafında çember daraltılmıştır. Kutu Deresi’nde direnişi sürdüren Seyit Rıza, Haziran 1937’de hükümete bir mektup yazar, bazı şartlar ileri sürer ve şartları yerine getirilir ise teslim olmak istediğini bildirmiştir.     
Hükümet S. Rıza’nın taleplerini tartışmamıştır. Seyit Rıza bir mektup daha yazarak teslim olmak istediğini bildirmiştir. S. Rıza, değişik girişimlerle isyanı tekrar ayağa kaldırmak için çalıştıktan sonra başarılı olamayınca üçüncü kez teslim olacağını, kendisine bir başka ülkeye sığınmak için yol verilmesini isteyen mektubunu Haziran 1937’de yazmıştır. Suriye’den gelen ve aralarında Şeyh Sait’in kardeşi Abdurrahman’ın da bulunduğu bir grup, Tunceli isyanını tekrar canlandırmak istemiş ise de çatışmada öldürülmüşlerdir. S. Rıza ve Bahtiyar Aşireti reisi Şahin dışında isyana katılan altı aşiretin reisi yakalanmıştır. 26 Ağustos’da Şahin de öldürülmüştür. 10 Eylül’de S. Rıza yanında iki adamı ile Erzincan jandarmasına teslim olmuştur. Böylece isyan sona ermiştir. Birinci isyanın bastırılmasından sonra hazırlanan bir İngiliz raporuna göre  “Asilerin zayiatı ise şöyledir: 265 ölü, 20 yaralı, 27 yakalanan ve 849 teslim olan... Hükümet, asilere karşı nispeten yumuşak ve merhametli davrandı.”  İsyanın bastırılmasından hemen sonra Tunceli’yi ikinci İsviçre yapma iddiasında olan Ankara, şehirde 3 milyon liralık bir yatırım programını uygulamak için harekete geçmiştir.
Ancak bazı isyancı aşiretler  “Tamam bu geçti artık. Senelerce tekrar isyan olmaz diyerek” , 2 Ocak 1938’de 7 jandarma erini Masuluşağı Köyü’nde tuzağa düşürüp şehit etmişlerdir. Bunu Mercan Deresi’nde bulunan Mercan Karakolu’ndan iki eri daha şehit etmeleri izlemiştir. Bunun üzerine Hükümet, orduya 1 Haziran 1938’de hazır olması emri vermiştir. (O zaman Hükümet ve ordu varmış.) Hükümet TSK’ya Tunceli’de gerçekleştirilmesi gereken 10 hedef göstermiştir. Bunlar, 1)Son saldırılara sebep olanların ezilmesi, 2)1937 harekatından kalanların yakalanması, 3)asker kaçaklarının yakalanması, 4)silah toplanması, 5)son olayları yapanların ve dağ başındaki şüpheli unsurların (2000-5000 kişi) Tunceli dışına sürülmesi, 6)yasak bölgelerin tespiti, 7) Çemişgezek’te tapu dağıtılması, 8)Çemişgezek yakınlarındaki köylülere tapu dağıtılması. 9) Devlete itaat edenlere tarıma uygun arazi verilmesi, 10)inşaatlara devam edilmesi.
8 Haziran’da ordu, operasyona başlamıştır. 16 Eylül 1938’de sona ermiştir. Zaman zaman çok sert davranılmıştır. Ancak bu sertlik 1938’den sonra Amerikan, Rus, Alman, Japon vs.. ordularının uyguladıkları sertlikten asla daha fazla değildir. Tunceli o günden 1977’ye kadar rahat etmiştir. Allah Atatürk, İnönü, Bayar ve Mareşal Çakmak ile Türk Ordusu’ndan razı olsun. Utanması gerekenler, Dersim için özür dileyenlerdir. PKK’ya teslim olanlar, PKK’nın atasından da özür dilerler. 
#Dersim #ahlaksızlığını #tarih #ibretle #kaydedecek
Yazarın Önceki Makalesi Yazarın Sonraki Makalesi
HİÇ BİR ŞEY İÇİN GEÇ DEĞİLDİR...
02 Nisan 2012
Türkiye Dünyanın Neresinde?
17 Kasım 2014
Yorumlar (0)
15
açık
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 35 96
2. Fenerbahçe 35 90
3. Trabzonspor 35 58
4. Başakşehir 35 55
5. Beşiktaş 35 54
6. Alanyaspor 35 49
7. Kasımpasa 35 49
8. Rizespor 35 49
9. Sivasspor 35 48
10. Antalyaspor 35 45
11. A.Demirspor 35 44
12. Samsunspor 35 42
13. Kayserispor 35 41
14. Ankaragücü 35 39
15. Karagümrük 35 37
16. Konyaspor 35 37
17. Gaziantep FK 35 35
18. Hatayspor 35 34
19. Pendikspor 35 33
20. İstanbulspor 35 16
Takımlar O P
1. Eyüpspor 33 72
2. Göztepe 33 69
3. Sakaryaspor 33 57
4. Bodrumspor 33 56
5. Ahlatçı Çorum FK 33 56
6. Kocaelispor 33 55
7. Bandırmaspor 33 50
8. Boluspor 33 50
9. Gençlerbirliği 33 50
10. Erzurumspor 33 44
11. Manisa FK 33 40
12. Ümraniye 33 40
13. Keçiörengücü 33 39
14. Tuzlaspor 33 37
15. Adanaspor 33 36
16. Şanlıurfaspor 33 35
17. Altay 33 9
18. Giresunspor 33 7
Takımlar O P
1. Arsenal 36 83
2. M.City 35 82
3. Liverpool 36 78
4. Aston Villa 36 67
5. Tottenham 35 60
6. Newcastle 35 56
7. Chelsea 35 54
8. M. United 35 54
9. West Ham United 36 49
10. Bournemouth 36 48
11. Brighton 35 47
12. Wolves 36 46
13. Fulham 36 44
14. Crystal Palace 36 43
15. Everton 36 37
16. Brentford 36 36
17. Nottingham Forest 36 29
18. Luton Town 36 26
19. Burnley 36 24
20. Sheffield United 36 16
Takımlar O P
1. Real Madrid 34 87
2. Girona 34 74
3. Barcelona 34 73
4. Atletico Madrid 34 67
5. Athletic Bilbao 34 61
6. Real Sociedad 34 54
7. Real Betis 34 52
8. Valencia 34 47
9. Villarreal 34 45
10. Getafe 34 43
11. Deportivo Alaves 34 41
12. Sevilla 34 41
13. Osasuna 34 39
14. Las Palmas 34 37
15. Celta Vigo 34 34
16. Rayo Vallecano 34 34
17. Mallorca 34 32
18. Cadiz 34 26
19. Granada 34 21
20. Almeria 34 17